میزان فرمان تخصصی برای خانواده دنا و سمند (مشکلات رایج و راه‌حل‌ها)
خودروهای خانواده دنا و سمند (شامل تمامی مدل‌های سمند معمولی، LX، سورن و دنا، دنا پلاس و توربو) بر اساس پلتفرم پژو 405 توسعه یافته‌اند و سیستم تعلیق جلوی مک‌فرسون (MacPherson Strut) آن‌ها ساختار مشابهی دارد. با این حال، به دلیل تفاوت در وزن، توزیع وزن، سایز لاستیک و نوع فرمان (هیدرولیک یا برقی)، تنظیمات دقیق و مشکلات رایج آن‌ها می‌تواند تفاوت‌هایی داشته باشد که نیازمند توجه ویژه است.
زوایای استاندارد و نکات تنظیم (ویژه دنا و سمند)
تنظیمات اصلی در این خودروها شامل دو زاویه کلیدی است: Toe و Camber.
Toe (تواین و تواوت)
زاویه تو (Toe) مهم‌ترین و تاثیرگذارترین زاویه در این پلتفرم است که مستقیماً روی کشیدن فرمان و سایش لاستیک‌ها اثر می‌گذارد.
مقدار استاندارد: برای خانواده دنا و سمند، مجموع زوایای تو چرخ‌های جلو (Total Toe) باید در حالت ایده‌آل برابر 0 (صفر) درجه باشد. با این حال، معمولاً یک محدوده مجاز کوچک بین 0.05+ تا 0.05- درجه نیز قابل قبول است.
نکته تخصصی: در این خودروها، تنظیم تو باید با دقت بسیار بالا و با توجه به وضعیت بوش‌های طبق انجام شود. بوش‌های لاستیکی طبق در این پلتفرم تحت فشار و بار، کمی تغییر شکل می‌دهند. یک تکنسین ماهر، هنگام تنظیم، این اثر را در نظر گرفته و گاهی زاویه را روی 0.02- (کمی تواوت) تنظیم می‌کند تا تحت بار رانندگی و مقاومت چرخ‌ها، زاویه به صفر واقعی نزدیک شود. تنظیم روی حالت تواین (Toe-in) حتی به مقدار کم، معمولاً منجر به کشیدن فرمان و سایش لبه بیرونی لاستیک‌ها می‌شود.
Camber (کمبر)
زاویه کمبر به میزان کجی بالای چرخ به سمت داخل یا خارج اشاره دارد.
مقدار استاندارد: کمبر در چرخ‌های جلوی این خودروها باید منفی باشد. مقدار ایده‌آل بین 0.30- تا 0.75- درجه است. کمبر منفی باعث افزایش پایداری خودرو در پیچ‌ها می‌شود.
تنظیم پذیری: در حالت فابریک، زاویه کمبر در این پلتفرم قابل تنظیم نیست. اگر دستگاه میزان فرمان نشان دهد که کمبر خارج از محدوده استاندارد است (مثلاً مثبت شده یا منفی بیش از حد است)، این یک زنگ خطر جدی محسوب می‌شود و نشانه وجود یک ایراد مکانیکی است، نه یک مشکل قابل حل با تنظیم.
مشکلات رایج میزان فرمان در دنا و سمند و راه حل‌های آن‌ها
مشکل: خارج شدن سریع تنظیمات فرمان و کشیدن فرمان به یک سمت، حتی پس از میزان فرمان.
علت اصلی: ضعف و خرابی بوش طبق (به خصوص بوش لبه‌دار بزرگ). بوش‌های طبق در این پلتفرم به عنوان یک قطعه مصرفی شناخته می‌شوند و عمر محدودی دارند. با فرسوده شدن این بوش‌ها، طبق در جای خود بازی می‌کند و تحت فشار ترمز و شتاب، موقعیت چرخ تغییر کرده و زوایای فرمان، به خصوص زاویه تو، به هم می‌ریزد.
راه حل: قبل از اقدام به میزان فرمان، حتماً سلامت بوش‌های هر دو طبق به دقت بررسی شود. با استفاده از یک اهرم، تکنسین باید میزان خلاصی و بازی طبق را چک کند. در صورت مشاهده هرگونه پارگی، لهیدگی یا خلاصی بیش از حد در بوش‌ها، باید قبل از میزان فرمان، طبق‌ها به صورت کامل با نمونه باکیفیت تعویض شوند. تلاش برای میزان فرمان با بوش طبق خراب، کاری بیهوده و موقتی است.
مشکل: عدم تطابق زاویه کمبر (Camber) با مقادیر استاندارد.
علت اصلی: این مشکل تقریباً همیشه به دلیل دفرمه شدن یا آسیب دیدن قطعات سیستم تعلیق رخ می‌دهد. رایج‌ترین دلایل عبارتند از:
الف) کج شدن سگدست (Steering Knuckle): به دلیل افتادن در چاله‌های عمیق یا ضربات شدید به چرخ.
ب) خرابی یا کج شدن کمک‌فنر: اگر خود پوسته کمک‌فنر خم شده باشد، زاویه کمبر را تغییر می‌دهد.
ج) آسیب به شاسی: در تصادفات شدید، ممکن است نقاط اتصال سیستم تعلیق به شاسی (مانند سرشاسی یا رام) جابجا شده باشند.
راه حل: تکنسین باید قطعات مذکور را به ترتیب بررسی کند. ابتدا سگدست و کمک‌فنر با نمونه سالم مقایسه و در صورت لزوم تعویض شوند. اگر با تعویض این قطعات مشکل حل نشد، باید سلامت شاسی توسط یک صافکار ماهر بررسی شود. استفاده از “پیچ‌های کمبر لنگی” (Camber Bolts) به عنوان یک راه حل موقتی و غیراصولی برای جبران کمبر در این خودروها توصیه نمی‌شود مگر در موارد بسیار جزئی، زیرا علت اصلی مشکل را برطرف نمی‌کند.
مشکل: گیجی فرمان، صدای تقه در پیچ‌ها و بازگشت ضعیف فرمان به مرکز (خصوصاً در مدل‌های بالاتر).
علت اصلی: خرابی توپی سرکمک (Top Mount Bearing). بلبرینگ موجود در بالای مجموعه کمک‌فنر وظیفه چرخش روان مجموعه تعلیق هنگام چرخاندن فرمان را بر عهده دارد. با گذشت زمان، این بلبرینگ خشک شده یا خراب می‌شود و در برابر چرخش مقاومت می‌کند.
راه حل: باید عملکرد توپی سرکمک در هر دو سمت بررسی شود. در صورت وجود هرگونه گیر، صدا یا سفتی در چرخش فرمان (که با بالا بردن جلوی خودرو قابل تست است)، توپی‌های سرکمک هر دو سمت باید با قطعات باکیفیت تعویض شوند. این کار معمولاً همراه با سرویس یا تعویض کمک‌فنرها انجام می‌شود.
مشکل: کشیدن فرمان فقط در هنگام شتاب‌گیری (Torque Steer).
علت اصلی: این پدیده در خودروهای دیفرانسیل جلو تا حدی طبیعی است اما اگر شدید باشد، می‌تواند به دلیل مشکلات زیر تشدید شود:
الف) خرابی دسته موتورها: به خصوص دسته موتور پایینی (شماره 2) که وظیفه کنترل گشتاور موتور را دارد. خرابی آن باعث حرکت بیش از حد موتور هنگام شتاب‌گیری و تأثیر بر سیستم فرمان می‌شود.
ب) عدم تقارن در پلوس‌ها: وجود ایراد در یکی از پلوس‌ها (مانند خرابی سه-شاخ) می‌تواند باعث انتقال نامساوی نیرو به چرخ‌ها شود.
ج) ایراد لاستیک: کونیکالیتی یا تفاوت در سایز و باد لاستیک‌ها.
راه حل: ابتدا سلامت تمام دسته موتورها بررسی و در صورت لزوم تعویض شوند. سپس وضعیت پلوس‌ها و لاستیک‌ها چک شود.
نکته ویژه دنا پلاس توربو و مدل‌های با فرمان برقی (EPS):
در این مدل‌ها، پس از هر بار انجام میزان فرمان، انجام “کالیبراسیون سنسور زاویه فرمان” امری الزامی است. عدم انجام این کار باعث عملکرد نادرست سیستم کنترل پایداری (ESP) و فرمان برقی شده و می‌تواند منجر به روشن شدن چراغ هشدار ESP و سفت شدن فرمان شود. این کالیبراسیون حتماً باید با دستگاه دیاگ انجام گیرد.