کالیبراسیون سنسور زاویه فرمان (Steering Angle Sensor) بعد از میزان فرمان
کالیبراسیون سنسور زاویه فرمان یک مرحله الکترونیکی حیاتی است که پس از انجام تنظیمات مکانیکی میزان فرمان در خودروهای مدرن انجام می‌شود. این فرآیند که به آن “ریست کردن” یا “تعریف نقطه صفر” سنسور زاویه فرمان نیز می‌گویند، برای عملکرد صحیح سیستم‌های ایمنی پیشرفته خودرو ضروری است. نادیده گرفتن این مرحله می‌تواند عملکرد سیستم‌های ایمنی مهم خودرو را مختل کند و منجر به روشن شدن چراغ‌های هشدار شود.
سنسور زاویه فرمان چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
این سنسور که معمولاً در مجموعه فرمان و پشت غربیلک (داخل قطعه‌ای به نام کلاک اسپرینگ) قرار دارد، یک قطعه الکترونیکی دقیق است. وظیفه اصلی آن اندازه‌گیری مداوم دو پارامتر کلیدی است:
زاویه دقیق چرخش فرمان توسط راننده (مثلاً 15 درجه به راست یا 30 درجه به چپ).
سرعت چرخش فرمان توسط راننده (اینکه راننده با چه سرعتی در حال چرخاندن فرمان است).
اطلاعات این سنسور به صورت یک سیگنال دیجیتال به کامپیوتر مرکزی خودرو (ECU) و به خصوص به یونیت‌های کنترل زیر ارسال می‌شود:
سیستم کنترل پایداری الکترونیکی (ESP یا ESC): این سیستم با مقایسه زاویه فرمان (که نشان دهنده قصد راننده است) و جهت حرکت واقعی خودرو (که توسط سنسورهای شتاب‌سنج اندازه‌گیری می‌شود)، از لغزش و خروج خودرو از کنترل جلوگیری می‌کند.
فرمان برقی (EPS): در سیستم‌های فرمان برقی، میزان نیروی کمکی که موتور الکتریکی باید اعمال کند، بر اساس زاویه و سرعت چرخش فرمان تنظیم می‌شود.
سیستم‌های کمک راننده پیشرفته (ADAS): سیستم‌هایی مانند دستیار حفظ خودرو بین خطوط (Lane Keeping Assist)، کروز کنترل تطبیقی و پارک خودکار برای عملکرد صحیح به اطلاعات دقیق این سنسور نیاز دارند.
چرا کالیبراسیون پس از میزان فرمان ضروری است؟
هنگامی که تکنسین میزان فرمان را انجام می‌دهد، با تغییر طول میل فرمان‌ها (Tie Rods)، راستای چرخ‌ها را نسبت به شاسی تنظیم می‌کند. این کار باعث می‌شود “نقطه صفر” یا موقعیت “حرکت مستقیم” چرخ‌ها تغییر کند.
برای مثال، فرض کنید قبل از میزان فرمان، غربیلک فرمان شما برای مستقیم رفتن باید 2 درجه به سمت راست کج می‌بود. در این حالت، سنسور زاویه فرمان یاد گرفته است که موقعیت 2 درجه به راست، همان نقطه صفر یا مبنای حرکت مستقیم است.
پس از انجام میزان فرمان، برای مستقیم رفتن، غربیلک باید دقیقاً صاف (در موقعیت 0 درجه) باشد.
مشکل اینجاست که کامپیوتر خودرو (ECU) هنوز نقطه صفر قبلی (غربیلک کج 2 درجه) را به عنوان مبنای حرکت مستقیم می‌شناسد. اگر کالیبراسیون انجام نشود، وقتی شما فرمان را صاف نگه داشته‌اید و مستقیم حرکت می‌کنید، سنسور به ECU گزارش می‌دهد که فرمان 2 درجه به چپ چرخیده است (نسبت به نقطه صفر قدیمی). این اطلاعات غلط باعث سردرگمی شدید سیستم کنترل پایداری (ESP) می‌شود.
عواقب عدم کالیبراسیون سنسور زاویه فرمان:
روشن شدن چراغ هشدار ESP یا ESC: این رایج‌ترین علامت است. سیستم یک تناقض دائمی بین زاویه فرمان و جهت حرکت واقعی خودرو تشخیص می‌دهد و با روشن کردن چراغ هشدار، به راننده اعلام خطا می‌کند.
عملکرد نادرست و خطرناک ESP: در شرایط بحرانی (مثلاً در یک پیچ لغزنده یا هنگام مانور ناگهانی)، سیستم ESP ممکن است به اشتباه وارد عمل شود. برای مثال ممکن است با ترمز گرفتن نابجا روی یکی از چرخ‌ها، سعی در “اصلاح” مسیری کند که از نظر خودش اشتباه است و این کار کنترل خودرو را دشوارتر و خطرناک‌تر می‌کند.
سفت شدن یا عملکرد نامناسب فرمان برقی: در برخی مدل‌ها، ممکن است فرمان برقی به درستی عمل نکند، سفت شود یا نیروی کمکی را به صورت نامتقارن اعمال کند.
از کار افتادن سیستم‌های ADAS: سیستم‌های پیشرفته کمک راننده به دلیل دریافت اطلاعات نادرست از سنسور زاویه فرمان، غیرفعال می‌شوند.
فرآیند کالیبراسیون چگونه انجام می‌شود؟
این فرآیند بسیار ساده و سریع است اما حتماً به دستگاه دیاگ تخصصی نیاز دارد.
پس از اتمام تنظیمات مکانیکی میزان فرمان و اطمینان از صاف بودن غربیلک، تکنسین دستگاه دیاگ را به پورت OBD-II خودرو متصل می‌کند.
خودرو در سطحی صاف پارک شده، روشن می‌شود و غربیلک فرمان دقیقاً در حالت صاف و مستقیم (زاویه 0 درجه) قرار می‌گیرد.
تکنسین از طریق نرم‌افزار دیاگ، وارد منوی مربوط به سیستم ترمز (ABS/ESP) یا سیستم فرمان (Steering System) می‌شود.
گزینه‌ای با عنوان “Steering Angle Sensor Calibration” یا “Zero Point Calibration” یا عبارات مشابه را انتخاب می‌کند.
با اجرای این دستور، دستگاه دیاگ به کامپیوتر خودرو فرمان می‌دهد که موقعیت فعلی و صاف فرمان را به عنوان “نقطه صفر” یا مرجع جدید برای حرکت مستقیم، در حافظه خود ثبت و جایگزین اطلاعات قبلی کند.
پس از چند ثانیه، فرآیند تکمیل شده و پیام موفقیت‌آمیز بودن آن نمایش داده می‌شود. اکنون تمام سیستم‌های الکترونیکی خودرو با هندسه مکانیکی جدید چرخ‌ها کاملاً هماهنگ شده‌اند.